آناتومی نخاع

نخاع قسمتی از دستگاه عصبی مرکزی که در درون کانال نخاعی یعنی مجرایی که از روی هم قرار گرفتن مهره ها به وجود آمده است  قرار دارد‏ نخاع نام دارد. نخاع تمام فضای کانال نخاعی را پر نمی کند بلکه قسمتی از این فضا نیز توسط مننژ ، مایع مغزی – نخاعی ، یک لایه از بافت چربی که نخاع را در برگرفته و رگ های خونی پر می شود.طول نخاع در مردان و زنان به ترتیب ۴۵ و ۴۳ سانتی متر است. حد بالایی نخاع لبه فوقانی مهره اطلس و حد پایینی  آن در حدود مهره اول و دوم کمر است. در این نقطه نخاع باریک شده و مخروط انتهای را به وجود می آورد. مخروط انتهای به وسیله رشته انتهایی به مهره دوم دنبالچه ارتباط پیدا می کند.

نخاع در مقطع بیضی شکل است و پهنانی آن ( از چپ به راست ) بیشتر از فاصله قدامی- خلفی نخاع است.دو شیار در نخاع وجود دارد. شیار قدامی کوتاه تر و پهن است در حالی که شیار خلفی عمیق تر و باریک می باشد.در هر نیمه از نخاع نیز در قسمت جانبی دو شیار کم عمق به نام های شیار جانبی قدامی شیار جانبی خلفی وجود دارد.

نخاع از دو بخش سفید و خاکستری به وجود آمده است . چگونگی قرار گیری بخش سفید و بخش خاکستری در یک مقطع هوریزنتال( افقی ) کاملا" مشخص است. ماده خاکستری نخاع در وسط قرار گرفته و در برش افقی ، شکل آن همانند حرف  H  است . شکل H  ماننده ماده خاکستری نخاع در نواحی مختلف  نخاع یکسان نبوده و تفاوت های را آشکار می کند. ماده خاکستری نخاع از تنه سلولی  نرون های عصبی تشکیل شده است و به همین علت نیز خاکستری رنگ است.

ماده سفید نخاع در اطراف ماده خاکستری قرار گرفته است. فرم قرارگرفتن ماده خاکستری در نخاع  باعث می شود که ماده سفید در هر نیمه چپ یا راست به سه نوار طولی کاملا" مشخص تقسیم گردد. این نوارها طناب طولی قدامی طرفی و طناب طولی خلفی هستند.طناب طولی قدامی بین شاخ قدامی ماده خاکستری و شیار قدامی قرار دارد.  طناب طولی طرفی بین دو شاخ قدامی و خلفی ماده خاکستری قرار دارد و طناب طولی خلفی نیز بین شاخ خلفی ماده خاکستری و شیار خلفی واقع شده است.

 

ماده سفید نخاع را اکسون های نرونی به وجود آورده اند، و  رنگ سفید این بخش به علت میلین این اکسون ها است.طناب ها ، راه های حسی و حرکتی نخاع را به وجود می آورند.دستگاه عصبی مرکزی را پرده ای می پوشاند که به مننژ موسوم است . این پرده شامل سه لایه مختلف است.خارجی ترین لایه، سخت شامه می باشد که روی بافت استخوانی اطراف می چسبد.این چسبندگی در کف جمجمه بسیار محکم است ولی در سقف جمجمه و دیواره های اطراف آن  چسبندگی سست تر می باشد.

لایه میانی، عنکبوتیه نامیده می شود و لایه داخلی نرم شامه خوانده می شود.بین عنکبوتیه و نرم شامه فضای است که به فضای زیر عنکبوتیه موسوم است.لایه داخلی در درون بطن های جانبی غز شبکه شیمی را می سازد.این شبکه ترشح مایع مغزی – نخاعی را به عهده دارد.

مایع مغزی – نخاعی

مایع مغزی – نخاعی به وسیله فیلتراسیون از شبکه مشیمی بطن ها ترشح می گردد.این مایع فضای درونی و برونی دستگاه عصبی مرکزی را پر می کند و وظیفه آن حفاظت و تغذیه دستگاه عصبی مرکزی می باشد. در فضای زیرعنکبوتیه  این مایع دوباره به خون باز می گردد .میزان مایع مغزی – نخاعی در یک فرد بالغ حدود ۱۴۰ cc است.

منبع: اختصاصی elmevarzesh.com

آناتومی انسان، اصغر رواسی